Konu: JavaScript Nedir... Çarş. Ocak 21, 2009 3:10 pm
JavaScript Nedir? JavaScript Web sayfaları için yeni bir scripttir ve özelliği HTML sayfanızın içine yerleştirilebilmesidir. JavaScript ile ilginç elemanlar kullanarak HTML sayfanızı geliştirecek birçok olanağa sahip olacaksınız. Örneğin kullanıcının sayfanızı incelerken yaptığı hareketlere anında karşılık verebilirsiniz. Ayrıca bir zamanlar sadece CGI ile mümkün olan bazı olaylar JavaScript ile de yapılabilir. Yani JavaScript'in yardımıyla gerçekten de kaliteli Web sayfaları yaratabilirsiniz. Şu anda Internet üzerinde JavaScript ile ilgili birçok örnek bululunmaktadır. Gamelan'da (JavaScript kısmında) birçok adres mevcut. Netscape'de ise JavaScript ile ilgili en son ve en ayrıntılı dökümanları bulabilirsiniz ancak bu dökümanların dili biraz ağırdır.
Java ve JavaScript Arasındaki Farklar Nelerdir?
Her ne kadar adları birbirinin nerdeyse aynısı olsa da Java ile JavaScript aynı şeyler değildir. Java bir programlama dilidir, JavaScript ise bir scripttir(Adından anlaşıldığı gibi). Farkları ise; Java ile gerçek programlar yazarsınız ancak program yazmakla uğraşmadan güzel şeyler yaratmak istenildiğinden ve ağır çalıştığından dolayı Java çok yaygınlaşmamıştır. JavaScript, ayrı bir programlama dilinden çok HTML'nin bir uzantısıdır denebilir. Tabii ki bu 'resmi' bir tanımlama değil, ama Java ve JavaScript arasındaki farkı anlatmak için iyi bir tanımlamadır.
Hem Java, hem de JavaScript hakkındaki daha ayrıntılı açıklamayı http://www.gamelan.com adresinden alabilirsiniz.
-------------------------------------------------------------------------------- JavaScript'leri Çalıştırmak JavaScript'i destekleyen ilk tarayıcı Netscape Navigator 2.0 idi. Tabii ki daha yeni versiyonlar da bu dili destekliyor. Her ne kadar değişik versiyonlarda bazı problemler olsa da JavaScript'i tüm Netscape ailesi destekleyecektir. Bununla beraber yakın gelecekte tüm tarayıcılar JavaScript'i destekleyeceklerdir. Örneğin yakında çıkacak olan Microsoft Internet Explorer 3.0 JavaScript desteğiyle piyasaya sürülecektir. Yani JavaScript gelecekte çok yaygın olacağından bu tekniği şimdiden öğrenmek faydalı olacaktır. Gördükçe anlayacaksınız ki JavaScript yazmak gerçekten de çok kolay. Size gereken sadece birkaç ana teknik ve çevrenizde aynı konuyla uğraşan, bilgi alışverişi yapabileceğiniz kişiler bulmaktan ibaret olacaktır. Tabii ki JavaScript öğrenebilmeniz için öncelikle HTML hakkında bilgi sahibi olmanız gerekli. HTML hakkında Internet'te birçok kaynak mevcuttur. Yahoo'da 'html' konu başlığını ararsanız pek çok kaynak bulabilirsiniz.(Bu kaynaklar piyasadaki kitaplardan çok daha faydalıdır çünkü sürekli güncellenmektedirler. Internet'in büyüme hızına başka türlü yetişmeniz biraz zor.)
Şimdi size bazı ufak scriptler göstermek istiyorum. Böylelikle bu yeni script dilinin HTML dökümanlarında nasıl kullanıldığını ve bu dille neler yapabileceğinizi görebilirsiniz. Ben, HTML dökümanına sadece normal bir yazı yazan çok küçük bir scriptle başlamak istiyorum.
En son Odev-Arsivleri tarafından Çarş. Ocak 21, 2009 3:13 pm tarihinde değiştirildi, toplamda 1 kere değiştirildi
Odev-Arsivleri Yeni Üye
Mesaj Sayısı : 13 Yaş : 29 Kayıt tarihi : 20/01/09
Konu: Geri: JavaScript Nedir... Çarş. Ocak 21, 2009 3:10 pm
İlk yazdığım Javascript!
Bu normal bir HTML yazısıdır.
document.write("İşte Javascript!")
HTML'ye dönüş.
Eğer Javascript'i destekleyen bir alıcı kullanıyorsanız bu scripti çalışırken görebilirsiniz. Eğer alıcınız Javascript'i desteklemiyorsa bu çıktı biraz acaip görünebilir.
Bu normal bir HTML dökümanıdır. İşte Javascript! HTML'ye dönüş.
Bu script'in pek de yararlı olduğunu söyleyemeyeceğim. Aynı şeyi HTML komutları ile çok daha hızlı ve kısa yazabilirsiniz. Bu örnekle size asıl göstermek istediğim komutu idi. Bu komutu dökümanınızın herhangi bir yerinde kullanabilirsiniz.
Sizi gereksiz scriptlerle sıkmak istediğimden doğrudan fonksiyonlara geçmek istiyorum. Fonksiyonlar da anlaşılması zor bir şey değildir fakat inanın bana, çok daha faydalıdır. Fonksiyonlar kullanıcının yaptığı hareketlerle işlev kazanır ve komutları arasına yazılırsa daha iyi olur. Bu komut sayfada okunan ilk yer olduğundan fonksiyonları buraya yerleştirmek gayet mantıklıdır. Böylece kullanıcı fonksiyon çağıracak bir harekette bulunamadan önce fonksiyonlar tanımlanmış olur. scriptler ise HTML dilinde sayfada görünmeyen, sadece sayfanın kayanağında(Document Source)görülen 'yorum' satırlarının içine yazılır. Böylece Javascript'i desteklemeyen alıcılar scriptle ilgili kısımları yorum olarak düşünür ve hata mesajı ya da garip şekiller yaratmazlar.
Eğer bu örneği hemen şimdi test etmek istiyorsanız ve Javascript'i destekleyen bir alıcınız varsa lütfen aşağıdaki düğmeye basın.
Bu script bir düğme yaratacaktır ve bu düğmeye bastığınızda bir 'Selam!' yazan bir pencere oluşacaktır. Ne muhteşem değil mi? Peki bu scriptte neler oluyor? Öncelikle fonksiyon alıcı tarafından okunur ve bilgisayarın hafızasında tutulur. Daha sonra normal 'HTML' dilindeki
Şimdi bu scripti test edebilirsiniz:
Adınız:
Bu script'te de yeni bazı elemanlar kullandık. İlk başta bir yorum yerleştirdik ki eski alıcılar script'i okumaya çalışmasın. Bu satırlardaki boşluklar ve yazıların yerleştirildiği yerler önemlidir. Yanlış yazarsanız bu script'iniz Javascript destekli alıcılarda hata mesajı yaratır. komutları arasındaki 'onBlur' komutu bilgisayara forma bilgi girildiğinde hangi fonksiyonu çağıracağını söyler. Formu doldurup 'enter' tuşuna bastığınızda ya da fareyi dışarıda biryere tıkladığınızda 'adoku(str)' fonksiyonu çağrılır. Fonksiyon da 'adoku(this.value)' komutu ile forma girdiğiniz bilgiyi alır. 'this.value'(bu.değer) bu forma girdiğiniz değer anlamına gelir.
Son Yenilenme Tarihi Sanırım şimdi vereceğim özellik ilginizi çekecektir. script'imize tarih fonksiyonu yerleştireceğiz. Böylece yarattığınız HTML sayfasının en son değiştirildiği tarihi otomatik olarak yazdırabilir ve herseferinde sayfanıza tarih atmak zorunda kalmazsınız. Basit bir script yazarsınız ve gelecekte sayfada değişiklik yaptığınızda tarih otomatik olarak değişecektir.
Basit Bir HTML - Sayfası.
Son Değişiklikler:
onMouseover Özelliği Javascript dilinde bir sonraki özelliği farenizi bu link'in üzerine getirerek görebilirsiniz. Link'in üzerine geldikten sonra alıcınızın en altındaki 'statusbar'a bir bakın. Bu özelliği fonksiyonlarla birleştirerek daha ilgi çekici şeyler yaratabilirsiniz. Şimdi, bu link'in üzerine farenizi getirdiğinizde yeni bir pencere oluştuğunu göreceksiniz. Bu iki olayın kaynaklarına bir göz atalım:
Bu örnekte de onMouseover metodu kullanılmıştır. Ancak bu sefer selam() fonksiyonu çağırılmıştır. "selam()" fonksiyonu da az önce karşınıza çıkan uyarı penceresini oluşturur.
-------------------------------------------------------------------------------- Daha Fazla Tarih Fonksiyonu Şimdi size tarih ve zaman ile ilgili başka bir örnek vermek istiyorum. İlk bölümde lastModified özelliğini görmüştünüz. Bu özellik sayesinde sayfanızın en son ne zaman değiştirildiğini belirtebiliyordunuz. Şimdi sayfamıza yerel saati koyacağız. Bu metod sayfaya bağlanan makinanın saatini kullanır, bu yüzden eğer makinanın saati yanlışsa bu saat de doğal olarak yanlış saati gösterecektir. İşte kaynak:
İlk başta bir tarih değişkeni yaratıyoruz. Bu; bugun = new Date() (Bugün = yeni tarih) ile gerçekleştiriliyor. Böylece alıcınız "bugun" değişkeninin tarihle ilgili olduğunu anlamış oluyor. Eğer özel bir zaman ve tarih tanımlamazsak alıcınız bugun değişkenine o anki zamanı otomatik olarak verir. Yukarıdaki örnekle fazla uğraşmadığımızdan bazı eksiklikleri yok değil. Mesela eğer saat 13:05 ise yukarıdaki script 13:5 olarak yazacaktır. Bunu önlemek için birkaç "if" satırı eklememiz gerekir.
Yerel zaman ve tarihi tutan bir değişken (bugun) yarattık. Şimdi bu değişkenin içerdiklerini rahatça ayırabiliriz. Bunun için get... şeklinde metodlarımız var (getMonth, getMinutes gibi). Her get.... metodundan önce bugun yazmanız bir zorunluluktur. Aksi takdirde alıcınız hangi değişkenin içeriğini ayıracağını bilemez.
getMonth() metodu 0 - 11 arasında sayılar oluşturur. "0" ocak ayını, "11" aralık ayını temsil eder. Bu yüzden doğru ayı bulabilmek için getMonth()'a "1" ekliyoruz. Diğer metodlar doğrudan istediğimiz sayıyı verir.
Yukarıdaki örneğin görüntüsü şu şekilde olacaktır:
Saat şu anda: 13:51 Tarih ise: 7/9/2007
Tarih yaratarak yapabileceğiniz daha da ilginç şeyler var tabii ki. Örneğin bir tarih tanımlayabilirsiniz. 2000'e girmeden önce birçok webmaster'ın yaptığı gibi 2000'e kalan gün sayısını hesaplayabilirsiniz. Bunun için yukarıda "bugun" değişkenini tanımladığınız gibi ek olarak 2000 yılını da tanımlamalısınız: ikibin = new Date(99,11,31) Önce yıl, sonra ay(Ayın '0'dan başladığını unutmayın) en sonra da günü tanımlamak zorundasınız. Hatta saati de tanımlayabilirsiniz: dokhazır= new Date(99,12,31,23,59,59) İlk üç sayı yine yıl, ay, gün; daha sonra sırayla saat, dakika, saniye tanımlanır.
Şimdi, sayfanızda direkt olarak kullanabileceğiniz bir script örneği verelim. İlk dökümanda "document.lastModified" özelliğini kullanmıştık. Ancak "document.lastModified" direkt olarak kullanıldığında Amerikan formatında, yani "ay/gün/yıl saat" formatında bir yazı oluşturur. Ancak diyelim ki biz "22 Ekim 1977" gibi göstermek istiyoruz. Bu durumda henüz bahsetmediğim "if" cümlelerinden ve "array"lerden (dizilerden) yararlanacağız. Bu örneği büyük bir ihtimalle anlamayacaksınız ama bu konuda çok istek geldiğinden buraya yazıyorum:
Raslantısal Sayılar Programlama dilleri ve scriptlerde raslantısal sayıların kullanımları genel bir sorundur. Şu anda Javascript'te 'random' (Raslantı) fonksiyonu yok fakat inanıyorun ki yakın bir gelecekte o da yaratılacaktır. Şu anda ise bazı hilelerle raslantısal sayı kullanabilirsiniz. Aslında bu tam olarak bir hile sayılmaz. Bu gerçekten de birçok programcının kullandığı bir yoldur. Burada işin mantığı raslantısal sayıyı hesaplamak. Makinanızın tarih ve zamanını alıp onu çeşitli şekillerde kullanabilirsiniz. Zaman gayet büyük bir sayıdır ve bu sayıyla bazı hesaplar yapabilirsiniz. Örneğin sinüsünü alıp mutlak değeri ile işlem yapabilirsiniz. Elde edeceğiniz sayı 0 ile 1 arası bir sayıdır. Zaman da her milisaniye değiştiğinden iki tane aynı sayıyı alma riskiniz de olmaz böylece. Eğer kısa bir süre içinde birçok raslantısal sayı hesaplayacaksanız sin()'i tek başına kullanabilirsiniz. Ancak elde edeceğiniz sayı bir sinüs eğrisini takip edecektir. Bu pek de raslantısal sayılmaz, tabii eğer 20 saniyede bir raslantısal sayı elde edecekseniz o ayrı... Bu bir raslantısal sayıdır: 0.9911596996878439
Bu örneğin kaynağı:
function RandomNumber() { bugun = new Date(); sayi = Math.abs(Math.sin(bugun.getTime())); return sayi; }
Pek tabii ki buradaki random (raslantı) fonksiyonu her durum için mükemmel değildir. Burada amaç olayın ana mantığını anlatmaktır. Şimdi size Maynard Demmon'dan aldığım bir fonksiyonu göstermek istiyorum. Yapmanız gereken limit yerine size gerekli olan sayıyı yazmak. (Gerçekten de aşağıdaki kodda "limit" yazan yeri silip 100 yazmanız gerekiyor. Copy-paste yapıp neden çalışmıyor diye şikayet etmeyin lütfen :^) ) Örneğin limit yerine 100 yazdığınız zaman 0 ile 99 arasında iyi bir raslantısal sayı elde edebileceksiniz. İşte kaynağı: function random() { bugün = new Date(); num = today.getTime(); num = Math.round(Math.abs(Math.sin (num)*1000000)) % limit; return num; }
Pencere Yaratmak Pencere yaratmak Javascript'in harika bir özelliğidir. Kendiniz istediğiniz özellikte pencereler yaratabilir ve bu pencereye HTML dökümanı yazdırabilirsiniz. Şimdi nasıl yeni bir pencere açabileceğinizi ve ona nasıl birşeyler yazabileceğinizi görelim. Eğer aşağıdaki düğmeye basarsanız birazdan açıklayacaklarımın örneğini görebilirsiniz.
Bir frame yarattığınız zaman yeni link'e bağlanırsanız frame yok olmaz. Eğer kullanıcı sayfanızda kalırsa problem yok. Mesela bir konu kısmı yarattınız. Seçilen konu yandaki boş frame'de görülüyor. Ancak eğer bu konulardan biri ya da fazlası başka bir internet adresindeyse konu kısmı istenmeyebilir. Bu durumda frame'i nasıl kaldıracaksınız?
Çarş. Ocak 21, 2009 3:10 pm